Διόρθωση ανεπιθύμητης συμπεριφοράς στο σκύλο: μας ενδιαφέρει όλους.

Η συμβίωση με το σκύλο ή τους σκύλους μας είναι μια πολύ όμορφη εμπειρία, τόσο για εμάς όσο και για τα ζώα μας. Οι σκύλοι ζουν με τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια, η σχέση έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί σε επίπεδο που έχουμε πλέον την ικανότητα να μπορούμε να καταλάβουμε πως νιώθει, πως σκέφτεται, να αποκρυπτογραφήσουμε και να προβλέψουμε αντιδράσεις του. Η κοινή ζωή μας φέρνει αντιμέτωπους καθημερινά με συμπεριφορές τις οποίες είτε χαρακτηρίζουμε όμορφες και τις απολαμβάνουμε είτε τις χαρακτηρίζουμε άσχημες και τις τρέμουμε. 

Τι σημαίνει «Ανεπιθύμητη συμπεριφορά σκύλου»?

Κάθε συμπεριφορά που για εμάς τους ανθρώπους δεν είναι αποδεκτή, δεν ταιριάζει με τον τρόπο ζωής μας, δεν ταιριάζει με αυτό που το είδος μας (άνθρωπος) θεωρεί «αποδεκτή» & «επιθυμητή» συμπεριφορά. Για παράδειγμα: το γαύγισμα ενός σκύλου στις 3 τα ξημερώματα το κρίνουμε ως ανεπιθύμητη συμπεριφορά ενώ για το σκύλο μας είναι φυσιολογικό και υπάρχει λόγος (ή λόγοι) για να το κάνει. 

Ποιες είναι οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές?

Αυτές που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα, μας ενοχλούν αυτιά και μάτια, μας βάζουν σε μπελάδες, μας κουράζουν και μας αγχώνουν. Δηλαδή:

• Το γαύγισμα
• Να πηδάει επάνω μας
• Το ζητιάνεμα για φαγητό
• Μουρμούρα-γκρίνια-κλάμα
• Σκάψιμο στον κήπο
• Να ορμάει στον πάγκο της κουζίνας
• Δάγκωμα
• Να μασουλάει τα πράγματά μας
• «Σημάδεμα» 
• Να τραβάει στη βόλτα με το λουρί
• Κυνηγητό.

Για ποιους λόγους ο σκύλος έχει αυτή την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

Το πρώτο βήμα για τη διόρθωση οποιασδήποτε ανεπιθύμητης συμπεριφοράς είναι να εντοπίσουμε για ποιο λόγο συμβαίνει. 

• Τι κάνει το ζωάκι μας να γαυγίζει μανιωδώς? 

SOSάρα: ο σκύλος πρέπει να γαυγίζει! Είναι η μιλιά του. Ανεπιθύμητη συμπεριφορά δεν είναι το γαύγισμα αυτό καθ’ αυτό, αλλά το συνεχές και χωρίς εμφανή λόγο! Αυτό δημιουργεί το πρόβλημα και αυτό το γαύγισμα πρέπει να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε και να διορθώσουμε αν όντως απαιτείται!

• Γιατί επιλέγει παπούτσια & κάλτσες για μάσημα?
• Τι συμβαίνει και «τραβάει» στη βόλτα?

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορούν –μεμονωμένα αλλά και πολλοί μαζί – να κάνουν το σκυλί μας να έχει ανεπιθύμητες συμπεριφορές:

• Η φυλή: κάποιες ράτσες σκύλων έχουν χαρακτηριστικά που τα οδηγούν σε συμπεριφορές όπως το σκάψιμο.
• Η ηλικία του: όποιος έχει πάρει κουτάβι γνωρίζει. Οι σκύλοι κατά την περίοδο της κουταβοσύνης περνούν την πιο καταστροφική φάση της ζωής τους – για εμάς. 
• Η υγεία τους: ένας σκύλος όταν πονάει μπορεί να γίνει εριστικός ή πιο ευαίσθητος σε θορύβους και να γαυγίζει ως διαμαρτυρία. Μια μόλυνση στο ουροποιητικό σύστημα μπορεί να του προκαλεί συχνοουρία και να «σημαδεύει».
• Κοινωνικοποίηση & τρόπος ζωής: ένα σκυλάκι που δεν έχει εκτεθεί σε συνθήκες πόλης μπορεί να αγχωθεί βλέποντας και ακούγοντας ένα φορτηγό και να τραβήξει καθώς περπατάμε ή να αρχίσει να γαυγίζει. 
• Εκπαίδευση: ξεχάσαμε ή δεν ολοκληρώσαμε ή κάτι δεν κάναμε σωστά….

Η συμβίωση με σκύλο χρειάζεται κανόνες. Στους σκύλους αρέσει η ζωή με κανόνες και πρόγραμμα. 

Όσο βαρετό και αν ακούγεται, η ζωή με κανόνες και πρόγραμμα μας διευκολύνει. Οι σκύλοι είναι «του προγράμματος» κάτι το οποίο μας βοηθάει τόσο στην καθημερινότητά μας, όσο και στην αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών. 

• Βάζουμε κανόνες που είναι δίκαιοι για το σκύλο μας και για εμάς.
• Τους ακολουθούμε πιστά: και εμείς και όσοι άλλοι συναναστρέφονται με το σκύλο μας.
• Διδάσκουμε και διορθώνουμε συμπεριφορές πάντα με ήρεμο τρόπο: δυνατές φωνές & εντάσεις σε κινήσεις/φωνή μόνο φόβο και δυσάρεστη εμπειρία κάνουν το σκύλο μας να νιώθει. 

Πριν φτάσουμε όμως στη διόρθωση, ας μιλήσουμε για την πρόληψη και τη σημασία της βασικής υπακοής. 

Το καλύτερο γιατρικό είναι η πρόληψη, και το ίδιο ισχύει και για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές των σκύλων μας. Για να μην κλαίμε τα παπούτσια μας και τα έπιπλά μας πρέπει να φροντίσουμε να υποδείξουμε & εκπαιδεύσουμε το σκύλο μας να μην το κάνει. 

Η εκπαίδευση βασικής υπακοής βοηθάει. Οι εντολές «κάτσε», «άστο», «έλα», κλπ μπορούν αν μας βοηθήσουν να παρασύρουμε το σκύλο μας μακριά από τη συμπεριφορά που μας ενοχλεί. Αν ο σκύλος μας «ακούει» τις βασικές αυτές εντολές σημαίνει ότι έχει ήδη αναπτυχθεί μια σχέση μεταξύ μας και 

• Μας εμπιστεύεται
• Κατανοεί τι του ζητάμε να κάνει
• Είναι χαρούμενος που θα το κάνει. Γιατί? Γιατί έχει μάθει ότι τον επιβραβεύουμε κάθε φορά που θα υπακούσει σε εντολή μας. 

Η ηλικία της κουταβοσύνης (από 3 μηνών και πάνω) θεωρείται κατάλληλη για να κάνουμε την εκπαίδευση αυτή, χωρίς να αποκλείεται και εκπαίδευση σε μεγαλύτερες ηλικίες. 

Πως διορθώνουμε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές

• Γνωρίζοντας το σκύλο μας. Τον ταΐζουμε, ποτίζουμε, χαϊδεύουμε. Έχουμε όμως ασχοληθεί σοβαρά να εντοπίσουμε τι πραγματικά έχει ανάγκη? Παρατηρείστε λίγο περισσότερο το ζωάκι σας και τα μηνύματα που στέλνει….Μπείτε στη θέση του: είστε νέοι, δυνατοί, φουλ ενέργεια. Σας φτάνει μόνο μια 10λεπτη χαλαρή βόλτα και πίσω στο σπίτι??????? Τα σημάδια, η ενσυναίσθηση και συνειδητοποίηση των αναγκών του θα μας οδηγήσουν σε πράξεις που θα τον αποτρέψουν να κάνει πράγματα που δε θέλουμε. 
• Προλαμβάνουμε. Κάνουμε εκπαίδευση σε βασική υπακοή αλλά και εντοπίζουμε τα ερεθίσματα εκείνα που προκαλούν το σκύλο μας και τα απομακρύνουμε / αμβλύνουμε στο μέτρο που μπορούμε. Αν ο σκύλος μας ενοχλεί όταν κάνει το ζήτουλα την ώρα που τρώμε, τότε εμείς πρέπει να σταματήσουμε να το κάνουμε! Η Αναίς δεν έρχεται σε εμένα να ζητιανέψει φαγητό καθώς γνωρίζει ότι δε θα πάρει. Πηγαίνει όμως να δοκιμάσει την τύχη της σε οποιονδήποτε άλλο παρίσταται στο τραπέζι! Και bingo! Όλο και κάποιος δε θα αντισταθεί! – κοινώς η Αναίς ξέρει πολύ καλά τι να κάνει!
• Προσφέρουμε την εξάσκηση & αναψυχή που έχει ανάγκη και του ταιριάζει. Ένας κουρασμένος και ευχαριστημένος σκύλος δε θα νιώσει εύκολα βαρεμάρα, δε θα νιώσει συγκίνηση βλέποντας ένα παπούτσι, δε θα αποτελέσει πρόκληση το σκάψιμο κρατήρων στον κήπο μας. 
• Σε αγνοώ σκύλε. Πολλές από τις συμπεριφορές τους στόχο έχουν να τραβήξουν την προσοχή μας: γαυγίζουν, πηδάνε επάνω μας. Αν δεν υποκύψουμε, αν απλά γυρίσουμε την πλάτη μας, χωρίς καμία αντίδραση θα πάρουν το μήνυμα. Σκύλε μου δε συγκινούμαι με τίποτα από αυτά, δε θα σε προσέξω. Κάποια στιγμή θα το πάρει απόφαση και θα σταματήσει.
• Κοινωνικοποίηση. Η έκθεση του σκύλου μας σε όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα & συνθήκες διαβίωσης. Ένας σκύλος που έχει συνηθίσει να βλέπει ανθρώπους και αυτοκίνητα να κυκλοφορούν γύρω του – και έχει συνηθίσει να κυκλοφορεί ανάμεσά τους δε θα νιώσει άβολα και δε θα γαυγίσει ή αντιδράσει.   
• Συνεχής εκπαίδευση. Όσο περισσότερο «δουλεύουμε» με το σκύλο μας, τόσο καλύτερα συνδεόμαστε μαζί του. Αποτέλεσμα, πιο δυνατός δεσμός και καλύτερη υπακοή σε εντολές για να σταματήσει μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

SOS TIPS: 

#1: κάποιες συμπεριφορές που δε μας αρέσουν είναι στη φύση τους. Πχ το μάσημα ή το σκάψιμο. Ότι και να κάνουμε δε θα τους αποτρέψει. Μπορούμε να βοηθήσουμε τραβώντας την προσοχή τους σε κάτι άλλο εξίσου ενδιαφέρον: προσφέρουμε παιχνίδια και αντικείμενα κατάλληλα για μάσημα. Ή αν αρέσει το σκάψιμο, διαθέτουμε ένα κομμάτι το κήπου στο σκύλο μας για τα παιχνίδια αυτά. 

#2: παραμένουμε ήρεμοι & ψύχραιμοι όσο ανεπιθύμητη είναι η συμπεριφορά. Η ένταση σε φωνή και κινήσεις μας μπορεί να κάνουν το σκύλο να καταλάβει ότι είμαστε εξίσου ενθουσιασμένοι, ότι παίζουμε μαζί του, ότι όλα καλά! 

#3: χρησιμοποιείστε μια λέξη στην εκπαίδευση για να μάθει να σταματάει μια ενέργεια. Αν υπακούν στο «άστο» ή «στοπ» – σε συνδυασμό με αυστηρό τόνο φωνής από εμάς – τότε έχουμε σοβαρές ελπίδες εξομάλυνσης και απομάκρυνσης από συμπεριφορές που δεν θέλουμε. 

Η διαδρομή & τα βήματα προς τη διόρθωση.

1. Η σωστή στιγμή: να είμαστε μπροστά όταν εκτελέσει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Είναι η ιδανική στιγμή για να εφαρμόσουμε την πρακτική που θα συμβάλλει στη διόρθωση καθώς ο σκύλος μας θα συσχετίσει την πράξη του με την εντολή μας. 
2. Η επικοινωνία: επικοινωνούμε όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται στο σκύλο μας τι κάνει λάθος. Για παράδειγμα, αν πιάσει στο στόμα του το παπούτσι μας, ένα δυνατό «άστο» περνάει το μήνυμα. Αν ο σκύλος υπακούσει, περνάμε στο βήμα 4, την εκτόνωση. Αν όχι, πάμε στο βήμα 3 που είναι η διόρθωση. 
3. Η διόρθωση: στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως «τιμωρία» (δύσκολη λέξη και πιθανόν να μην μπορεί να ερμηνευτεί με την υπόσταση που ταιριάζει στην συγκεκριμένη περίπτωση). Πρόκειται για τον τύπο και ποσότητα ερεθισμάτων που θα χρησιμοποιήσουμε ανάλογα με την περίπτωση που αντιμετωπίζουμε.    
4. Η εκτόνωση: ο σκύλος μας υπακούει στην εντολή μας και σταματάει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Σταματάμε κι εμείς την «τιμωρία», επιβεβαιώνουμε ότι ο σκύλος μας έχει λάβει το μήνυμα και επιβραβεύουμε την επιθυμητή συμπεριφορά. 
5. Η παρακολούθηση: πετύχαμε το στόχο μας αλλά είμαστε σίγουροι ότι δε θα επαναληφθεί? Ας παρακολουθήσουμε το σκύλο μας για λίγο αμέσως μετά τη συνεργασία μας. Αν επαναλάβει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, επαναλαμβάνουμε. Γενικά παρακολουθούμε και εφαρμόζουμε την πρακτική διόρθωσης έως ότου σιγουρευτούμε ότι ο σκύλος μας πλέον έχει απευαισθητοποιηθεί. 

Βασικό troubleshooting -> πως να διορθώσω το σκύλο μου όταν:

1. Πηδάει επάνω μου. 

• Δύσκολο να κρύψουμε τον ενθουσιασμό μας όταν συναντάμε το σκύλο μετά από απουσία, αλλά, ναι, αυτό πρέπει να κάνουμε. Χαιρετάμε ήρεμα χωρίς να προκαλούμε υπερένταση. 
• Για να μην πηδήξει επάνω μας γυρίζουμε την πλάτη μας ή μένουμε τελείως ακίνητοι.
• Αν υπακούει στην εντολή «κάτσε», το λέμε! Επαναλαμβάνουμε κάθε φορά έτσι ώστε να γίνει συνήθεια και να καταλάβει ότι θα λάβει την προσοχή μας όταν κάτσει.
• Αν πηδάει και πάνω σε άλλους, όπως πχ επισκέπτες, καλό είναι να μην τον αφήνουμε να τους υποδέχεται. Τον κρατάμε μακριά μέχρι να πέσει ο ενθουσιασμός. 

2. Μάσημα.

• Μια απαραίτητη και νορμάλ διαδικασία για τους σκύλους ειδικά όταν βγάζουν δόντια. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προστατέψουμε τα υπάρχοντά μας είναι να απομακρύνουμε όσα μπορούμε. 
• Προσφέρουμε στο σκύλο μας πράγματα που μπορεί να μασάει – κατάλληλα για την ηλικία του και το μέγεθός του. Όχι όμως παλιές μας κάλτσες ή παπούτσια. 
• Παίζουμε πολύ μαζί του προκειμένου να κουραστεί και να ασκηθεί σωματικά και πνευματικά.
• Τον εκπαιδεύουμε στο «άστο». 

3. Επιδρομές στον πάγκο της κουζίνας ή στο τραπέζι & ζητιάνεμα

• Δεν κερνάμε μεζεδάκια όσο μαγειρεύουμε ή ετοιμάζουμε γεύμα.
• Δεν κερνάμε μεζεδάκια την ώρα που είμαστε στο τραπέζι και τρώμε. 
• Κρατάμε πάντα τους πάγκους και το τραπέζι καθαρό – χωρίς προκλήσεις.
• Εκπαιδεύουμε το σκύλο μας στην εντολή «άστο».
• Σερβίρουμε φαγητό στο σκύλο μας την ίδια ώρα που θα φάμε και εμείς. 

4. Τραβάει στη βόλτα.

• Δεν τον τραβάμε: όσο τραβάμε εμείς, ενστικτωδώς θα τραβήξει και αυτός. 
• Αν τραβήξει, σταματάμε το περπάτημα. Ξαναπερπατάμε όταν σταματήσει να τραβάει. 
• Το βασικότερο: εκπαιδεύουμε το σκύλο μας να περπατάει μαζί μας χαλαρά. 

5. Γαύγισμα

• Οι σκύλοι γαυγίζουν, είναι η φύση τους. Όμως, μερικές φορές αυτό το γαύγισμα είναι ενοχλητικό. Εκπαιδεύουμε το σκύλο μας να ανταποκρίνεται στην εντολή «στοπ» ή «ησυχία». Εφόσον υπακούσει και έρθει κοντά μας, επιβραβεύουμε. 
• Για να γαυγίζει κάποιο λόγο θα έχει. Ασχολούμαστε για να εντοπίσουμε τι συμβαίνει. Ίσως βαριέται, ίσως δεν έχει ασκηθεί επαρκώς, ίσως γαυγίζει από φόβο. 
• Αν γαυγίζει για να μας τραβήξει την προσοχή, κάνουμε (υπεράνθρωπες) προσπάθειες να το αγνοήσουμε. Ανταποκρινόμενοι στο γαύγισμα για προσοχή, του ενδυναμώνουμε την πρακτική αυτή (ήτοι, εγώ θα γαυγίζω μέχρι να μου δώσεις προσοχή και θα το κάνεις).

6. Σκάψιμο.

Τους αρέσει, το απολαμβάνουν. Είτε γιατί εξασκούν τα πόδια τους, είτε για να φτιάξουν τη «φωλιά» τους και να κάτσουν για δροσιά ή θαλπωρή. Το θέμα είναι ότι ο κήπος μας γεμίζει κρατήρες. Τι κάνουμε?

• Άσκηση και δραστηριότητα, ως πρώτη λύση, για να εκτονωθεί. 
• Αν αυτό δε φτάνει, ας αναγνωρίσουμε ότι είναι στη φύση του, και ας του διαθέσουμε ένα μέρος στον κήπο μας για να παίζει και να σκάβει όσο θέλει. 
• Διαβάσαμε και για άλλες λύσεις όπως να βάλει κάποιος κοτόσυρμα και από πάνω να ρίξει χώμα ή να γεμίσουμε τις υπάρχουσες τρύπες με κόπρανα – θα τα αποτρέψει να σκάψουν. Αλλά γιατί να το κάνουμε αυτό? Προτιμούμε τις 2 πρώτες λύσεις: εκτόνωση και παιχνίδι και χώρο. 

 Τελικά, διορθώνονται οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές? 

Ναι, διορθώνονται. Αλλά υπό όρους και προϋποθέσεις. 

Απαιτούμενες συνθήκες: 

• Ρεαλισμός #1: ποια συμπεριφορά θέλω να διορθώσω? πόσο ενδυναμωμένη είναι μέσα στο μυαλό του σκύλου μου? 
• Ρεαλισμός #2: πόσο (με) ενοχλεί αυτό που κάνει ο σκύλος και χαρακτηρίζεται ως ανεπιθύμητη συμπεριφορά?
• Ρεαλισμός #3: μπορώ μόνος/η μου ή μήπως είναι καλύτερα να απευθυνθώ σε επαγγελματία εκπαιδευτή?
• Αποφασιστικότητα: πόσο αποφασισμένος/η είμαι για να ασχοληθώ σοβαρά με τη διεργασία διόρθωσης? Εφόσον ξεκινήσουμε, παραμένουμε δεσμευμένοι μέχρι το επιθυμητό αποτέλεσμα!

Οι σκύλοι είναι λάτρεις της συνήθειας. Συμπεριφορές που έχουν ήδη εκδηλώσει και εκφράζουν είναι δύσκολο να διορθωθούν αλλά όχι ακατόρθωτο. Με προσοχή, αποφασιστικότητα, γνώση και δέσμευση μπορούμε να πετύχουμε την αλλαγή ή τις αλλαγές που θέλουμε. 

Και πάντα με σεβασμό στη φύση και στο χαρακτήρα του σκύλου μας.

Πηγές:
https://www.akc.org
https://pethelpful.com
https://www.whole-dog-journal.com
https://brooklinedoggrooming.com
https://vcahospitals.com
https://www.aspca.org

photo by Unsplash