Μόνος στο σπίτι – το άγχος αποχωρισμού και 3 βήματα να το αντιμετωπίσουμε

Το κατοικίδιο «σύντροφος» μένει μαζί μας αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει να το αφήσουμε μόνο του. Οι περισσότεροι το έχουμε κάνει, κάποιοι έχουμε δυσκολευτεί πριν το αποχωρισμό ή κατά την επιστροφή μας. Η αλήθεια είναι ότι τα ζωάκια μας βιώνουν διαφορετικά ακόμη και την ολιγόωρη απουσία μας και μπορούν να αναπτύξουν συμπεριφορές που σχετίζονται με το άγχος που τους προκαλεί η απουσία μας: το άγχος αποχωρισμού. 

Η κοινότητα συμπεριφοριστών, κτηνιάτρων, ψυχολόγων και εκπαιδευτών συμφωνεί ομόφωνα στο ότι για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα πρέπει να βρούμε τι το προκαλεί.

• Κάποιοι σκύλοι βαριούνται γρήγορα λόγω μη επαρκής δραστηριότητας και εξάσκησης, τόσο σωματικής όσο και πνευματικής. 
• Σε άλλα σκυλάκια, το άγχος αποχωρισμού μπορεί να έχει βαθύτερα αίτια: τραυματικές εμπειρίες ή ακόμη και γονιδιακά. 
• Το ζωάκι που είναι συναισθηματικά δεμένο με τον κηδεμόνα του θα νιώσει άγχος, στεναχώρια και θα ταραχθεί όταν ο κηδεμόνας απομακρυνθεί και μείνει μόνο του. Ακόμη πιο δύσκολο γίνεται όταν ξεκινήσει να εντοπίζει τις κινήσεις εκείνες που δείχνουν ότι ο κηδεμόνας θα φύγει. 

Πως ο σκύλος εκδηλώνει το άγχος του?

• Γλείφει συνεχώς τα χείλια του.
• Είναι λαχανιασμένος – χωρίς λόγο
• Έχει την ουρά «κάτω από τα σκέλια του»
• Χασμουριέται – ενώ δεν είναι ώρα ύπνου
• Περπατάει νευρικά
• Σηκώνει «χεράκι» και με δείχνει το πατουσάκι του

3 βήματα για να βοηθήσουμε το ζωάκι μας

1^ο βήμα: Ψάχνουμε τους λόγους που προκαλούν το άγχος

Ακούγεται δύσκολο γιατί όλα συμβαίνουν όταν λείπουμε, αλλά μπορούμε να βάλουμε μια κάμερα και να παρακολουθήσουμε το ζωάκι μας πως αντιδρά σε ερεθίσματα όπως ένας δυνατός θόρυβος από φορτηγό, το γαύγισμα άλλων σκύλων, κλπ. 

Πως αναγνωρίζουμε ότι το ζωάκι μας αντιμετωπίζει προβλήματα από τον αποχωρισμό του από εμάς?

• Ένας σκύλος που βαριέται

Ο σκύλος θέλει φυσική και πνευματική άσκηση και ερεθίσματα έτσι ώστε να παραμένει υγιής και χαρούμενος. Αν αυτή η ανάγκη του δεν καλύπτεται επαρκώς, αν δεν εκτονώνεται, αν δε γεμίζει η ψυχή του, και βαρεθεί κλεισμένος μέσα σε ένα σπίτι, τότε πιθανόν να εκδηλώσει περίεργες συμπεριφορές: μασημένα παπούτσια και έπιπλα για παράδειγμα! 

• Ένας εκνευρισμένος σκύλος

Ο σκύλος μας εκνευρίζεται όταν δεν μπορεί να έχει κάτι που θέλει ή να πάει κάπου που θέλει. Βλέποντας μια γάτα να περνάει έξω από το παράθυρο ή κάποιο άλλο ερέθισμα θα θελήσει ίσως να το κυνηγήσει, αλλά το γεγονός ότι δεν μπορεί τον εκνευρίζει! Παρομοίως, το σκυλάκι μας μπορεί να εκνευριστεί όταν αναζητά την προσοχή μας δε μας έχει κοντά του και γύρω του για να το χαϊδέψουμε. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα ψάξει εναγωνίως να βρει άλλους τρόπους να ικανοποιήσει την ανάγκη του!

• Ένας σκύλος που φοβάται και είναι αγχωμένος

Δυσάρεστες εμπειρίες που έχει ζήσει το ζωάκι μας στο παρελθόν μπορεί να αποτελέσουν λόγο άγχους. Αν ένα ζωάκι έχει βιώσει μόνο του μέσα στο σπίτι ένα γεγονός όπως ένας κεραυνός και έχει φοβηθεί, τότε θα θυμάται αυτή την εμπειρία και φυσικά δε θα θέλει να μένει μόνο. Επιπρόσθετα μπορεί να εκδηλώσει συμπεριφορές όπως γαύγισμα ή ακόμη και να κάνει τις ανάγκες του μέσα στο σπίτι. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των συμπεριφορών εκδηλώνεται όταν δεν είμαστε στο σπίτι – συνήθως εμείς κάνουμε τις ανακαλύψεις. Πάντως υπάρχει τρόπος να καταλάβουμε ότι το ζωάκι μας μπαίνει σε διαδικασία άγχους: όταν μας δει να βάζουμε παπούτσια, να παίρνουμε κλειδιά στο χέρι ή να βάζουμε πανωφόρι ας το παρατηρήσουμε.

2^ο βήμα: ξεκινάμε εκπαίδευση

Πόση ώρα αντέχει το ζωάκι μας να μείνει μόνο του? 

Κάνουμε μια δοκιμή: βγαίνουμε για λίγη ώρα από το χώρο στο οποίο βρίσκεται το σκυλάκι μας και κλείνουμε την πόρτα. Παρατηρήστε το, με τη γλώσσα σώματος θα σας δείξει ότι κάτι το στρεσάρει ή όχι. Επαναλάβετε αυτή τη δραστηριότητα ως άσκηση και μεγαλώνετε τα διαστήματα απουσίας σας: μια άσκηση για να οικειοποιείται τη δική σας απουσία από το χώρο του κι ότι δεν μπορεί να ακολουθήσει. 

Πριν ξεκινήσετε όμως, υπάρχουν 4 σημεία που πρέπει να δώσετε προσοχή: 

1. Προσφέρουμε στο σκύλο μας όση άσκηση σωματική και πνευματική χρειάζεται μαζί με δραστηριότητες και συναναστροφή με άλλα σκυλάκια – αν και φυσικά το θέλει. Βόλτες και κοινωνικές συναναστροφές εκτονώνουν τα σκυλάκια μας και νιώθουν ικανοποίηση.
2. Προσφέρουμε στο σκύλο μας την ευκαιρία να ψάξει για τροφή και να παίξει χρησιμοποιώντας παιχνίδια όπως τα στρωματάκια όσφρησης (snuffle mats): «μαλλιαρά» χαλάκια στα οποία απλώνουμε τροφή και ο σκύλος μας ασχολείται να τα βρει περνώντας την ώρα του και εκπαιδεύοντας την όσφρησή του. 
3. Ο σκύλος πρέπει να έχει το δικό του «σπίτι» μέσα στο σπίτι μας. Έναν χώρο όπου θα νιώθει άνετα και ασφαλής. Αν το σκυλάκι μας αγχώνεται με θορύβους από το δρόμο, το ιδανικό σημείο για το κρεβατάκι του είναι σε μέρος του σπιτιού που είναι μακριά από το δρόμο. Ή προσφέρουμε ένα κλουβί σκεπασμένο με κουβερτάκι. Όπως και να είναι, το σκυλάκι μας πρέπει να έχει τη δυνατότητα να κυκλοφορεί και να μην είναι «κλεισμένο» και περιορισμένο –οπότε αν χρησιμοποιήσετε κλουβί (crate) η πορτούλα να μένει ανοιχτή. 
4. Η συνεργασία είναι το κλειδί! Πριν ξεκινήσουμε την εκπαίδευση το σκυλάκι μας πρέπει να έχει εκτονωθεί και να έχει κάνει τις «ανάγκες του». Και φυσικά το ίδιο πρέπει να γίνεται και κάθε φορά πριν το αφήσουμε μόνο του! 

Και πάνω απ΄όλα! Μη μαλώσετε το ζωάκι σας για τα άγχη και τη νευρικότητά του! Με τις συμπεριφορές αυτές σας δείχνει ότι έχει πρόβλημα! Η τιμωρία το μόνο που θα κάνει είναι να ενισχύσει τις φοβίες και να μεγαλώσει το πρόβλημα. 

Εκπαίδευση σε 6 βήματα

1. Το τεστ: Σεβόμαστε τα όρια του σκύλου και τα όρια που έχουμε βάλει. Δεν ξεπερνάμε το χρονικό όριο που βάλαμε. Στο αρχικό στάδιο της εκπαίδευσης δε φεύγουμε τελείως από το σπίτι, απλά μεταφερόμαστε σε άλλο χώρο και ο στόχος είναι να ενθαρρύνουμε το σκύλο μας να μένει μόνος του. 
2. Η προετοιμασία: Προσφέρουμε στο ζωάκι μας τα παιχνίδια τα οποία θα του προκαλέσουν ενδιαφέρον όταν μείνει μόνο του. Τα δίνουμε σε προηγούμενο χρόνο και όχι όταν είναι να το αφήσουμε μόνο έτσι ώστε να δούμε ότι όντως ενδιαφέρεται.
3. Η αποχώρηση: Φεύγουμε από το χώρο/σπίτι το κάνουμε διακριτικά, χωρίς θόρυβο. Δε χαιρετάμε! Συμπεριφερόμαστε απολύτως φυσιολογικά! Ο σκύλος μας θέλουμε να καταλάβει ότι τίποτα σημαντικό δεν αλλάζει και ούτε να ενθουσιαστεί. 
4. Η επιστροφή: μας περιμένει συνήθως πίσω από την πόρτα και ναι θέλουμε να του δείξουμε κι εμείς τη χαρά μας που το ξαναβλέπουμε. Το καλύτερο είναι να μη δείξουμε πολύ ενθουσιασμό, να το χαιρετήσουμε λεκτικά και να ενθαρρύνουμε μια ήρεμη συμπεριφορά. Όσο και να θέλουμε να δείξουμε τη χαρά μας, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να ενισχύσουμε αυτό που νιώθει: την έλλειψή μας. 
5. Ο χρόνος: Σταδιακά και σιγά-σιγά αυξάνουμε το χρόνο που το ζωάκι μας μένει μόνο του. Αυτό μπορεί να πάρει χρόνο και εξαρτάται από τις αντιδράσεις τους! Παρακολουθούμε πως ανταποκρίνεται σε κάθε αλλαγή χρονικής διάρκειας και διορθώνουμε αν δούμε ότι εκδηλώνονται αγχωτικές συμπεριφορές.
6. Ο αποχωρισμός: όταν διαπιστώσουμε  ότι το σκυλάκι μας είναι έτοιμο και δε στρεσάρετε όταν φεύγουμε από το χώρο του ή όταν μας δει να βάζουμε παπούτσια και να πιάνουμε τα κλειδιά μας, μπορούμε να φύγουμε. 

3^ο βήμα – Χτίζουμε αυτοπεποίθηση

Η έλλειψη αυτοπεποίθησης μπορεί να είναι λόγος στρες! Η επιβράβευση λειτουργεί όπως και σε εμάς τους ανθρώπους: όσο περισσότερο επιβραβεύουμε τα σκυλάκια μας και ανεβάζουμε την αυτοπεποίθησή τους, τόσο πιο χαρούμενα θα είναι να μένουν μόνα τους.  

Ασκήσεις βασικής υπακοής όπως «κάτσε», «κάτω», «χέρι» καθώς και το να μάθουμε νέα τρικ, μπορούν να ανεβάσουν την αυτοπεποίθηση. Επίσης, σημαντική ενθάρρυνση είναι να το επιβραβεύουμε λεκτικά όταν το σκυλάκι μας επιλέξει να κάτσει μακριά από εμάς!

4^ο βήμα – ενθαρρύνουμε την ανεξαρτησία

Πως θα μάθει το σκυλάκι μας να είναι ανεξάρτητο? Πολύ απλά, με εκπαίδευση. 

• Προσφέρουμε ένα kong με τροφή ενώ καθόμαστε να δούμε τηλεόραση. Το σκυλάκι ασχολείται με αυτό και όχι με εμάς. Συνεχίζουμε αυτή τη δραστηριότητα σε βάθος χρόνου απομακρύνοντας σταδιακά το kong από κοντά μας. Αυτό θα βοηθήσει το σκυλάκι μας να καταλάβει ότι έχει δική του ενδιαφέρουσα δραστηριότητα να κάνει και να μην ασχολείται μαζί μας. Και σιγά-σιγά, θα μπορέσουμε να απομακρυνθούμε. 
• Αν έχουμε τη δυνατότητα, βάζουμε πορτάκια (baby gates) έτσι ώστε να υπάρχει φυσικό εμπόδιο αλλά να μας βλέπει να κυκλοφορούμε. Αυτό βοηθά στο να το κάνουμε να νιώθει άνετα με εμάς εκτός του χώρου του αλλά με οπτική και ακουστική επαφή. 
• Επίσης, το να πετάξουμε ξηρά τροφή γύρω γύρω και να αποχωρίσουμε θα του αποσπάσει θετικά την προσοχή και θα εστιάσει στο φαγητό.

Για να αντιμετωπίσουμε το στρες αποχωρισμού:

• Αναγνωρίζουμε την πηγή του προβλήματος
• Συνεργαζόμαστε με το σκυλάκι μας
• Έχουμε υπομονή

Και μην ξεχνάμε!

• Κάθε σκύλος είναι διαφορετικός χαρακτήρας
• Έχει ζήσει διαφορετικά βιώματα
• Οι συμπεριφορές δύσκολα «ξεμαθαίνονται» 
• Κάθε εκπαίδευση πρέπει να είναι διασκέδαση!